Table of Contents
महात्मा गांधी म्हणजे अहिंसेची एक ओळख आहे.त्यांच्या जीवनात असे अनेक कार्य आहेत,ज्यापासून सर्वांना शिकवण मिळते. त्यांच्या जयंतीनिमित्त त्यांच्या जीवनाचा सुक्ष्म परिचय आपल्यासमोर प्रस्तुत करत आहोत.
महात्मा गांधी जयंतीवर भाषण, कविता आणि जीवन परिचय ( Mahatma Gandhi Jayanti Speech,etest in Marathi)
मोहनदास करमचंद गांधी, ज्यांना आपण महात्मा गांधी म्हणतो, ज्यांना राष्ट्रपिता ही पदवी देण्यात आली होती, म्हणून त्यांना प्रेमाने “बापू” म्हणून संबोधले जाते. देशाला गुलामगिरीच्या साखळीतून बाहेर काढण्यात गांधीजींचे योगदान सर्वश्रुत आहे. अहिंसा परमो धर्माच्या तत्त्वाचे पालन करून त्यांनी देशाला संघटित होऊन स्वातंत्र्यलढ्यात सहभागी होण्यासाठी प्रेरित केले. गांधीजी हे एकमेव व्यक्ती होते ज्यांनी देशातील लोकांना स्वातंत्र्यसंग्राम हा प्रत्येकाचा लढा आहे हे पटवून दिले. देशाच्या स्वातंत्र्याचा एक छोटासा वाटा देखील महत्त्वाचा आहे. अशाप्रकारे, देशातील जनतेने स्वातंत्र्य लढ्याला आपला लढा बनवला आणि एकजुटीने 200 वर्षांच्या गुलामगिरीची बेडी तोडली.
आज श्री. नरेंद्र मोदी देखील देशाला स्वच्छ करण्यासाठी गांधीजींचा मार्ग स्वीकारत सर्व देशवासियांना जाणीव करून देत आहेत की देशाला गुलामगिरीच्या घाणीतून स्वच्छ करणे हे प्रत्येकाचे कर्तव्य आहे, ज्यात प्रत्येकाचे योगदान महत्वाचे होते. त्याचप्रमाणे देश स्वच्छ ठेवणे हे देखील आपल्या सर्वांचे कर्तव्य आहे ,ते प्रत्येकाच्या योगदानाशिवाय शक्य नाही, म्हणून 2 ऑक्टोबर रोजी गांधी जयंतीला स्वच्छता मोहीम सुरू करण्यात आली.
महात्मा गांधींचा जन्म 2 आॅक्टोबर 1869 रोजी गुजरातच्या पोरबंदरमध्ये झाला.गांधीजींच्या तत्वांशी संपूर्ण विश्व परिचित आहे. आणि आदरभावाने त्यांचे स्मरण केले जाते. म्हणूनच गांधीजयंती ही अहिंसादिन म्हणून साजरी केली जाते.
गांधीजींनी सत्य, अहिंसेंच्या बळावर देशाला स्वातंत्र्य मिळवून दिले. वर्तमानकाळात याचा विचार करुन प्रश्नांची मालिकाच उभी राहते,की हे कसे संभव आहे की सत्य, अहिंसेच्या बळावर इंग्रजांना बाहेर घालवणे? परंतु हे मोहनदास करमचंद गांधी यांनी हे शक्य करुन दाखवले. त्यासाठी त्यांनी अनेक अंदोलने,सत्याग्रह केले. त्यात असंख्य देशवासियांनी त्यांना साथ दिली. त्यांच्या सांगण्यावरुन देशवासी एकजूट होत असत. तुरुंगात जाण्यासदेखील तयार होत असत.
| क्र | परिचय बिंदु | जीवन परिचय |
| 1 | पूरा नाम | मोहनदास करमचंद गाँधी |
| 2 | माता पिता | पुतलीबाई, करमचंद गाँधी |
| 3 | पत्नी | कस्तूरबा गाँधी |
| 4 | बच्चे | हरिलाल, मणिलाल, रामदास, देवदास |
| 5 | जन्म – मृत्यु | 2 आॅक्टोबर 1869- 30 जानेवारी 1948 |
| 6 | अध्ययन | वकीली |
| 7 | कार्य | स्वतंत्रता सेनानी |
| 8 | मुख्य आन्दोलन |
|
| 4 | उपाधि | राष्ट्रपिता (बापू) |
| 5 | प्रसिद्ध वाक्य | अहिंसा परमो धर्म |
| 6 | सिध्दांत | सत्य, अहिंसा, ब्रह्मचर्य, शाखाहारी, सद्कर्म एवम विचार, बोल पर नियंत्रण |
वरील तालिकेतील बिंदुमध्ये महात्मा गांधीच्या जीवनाची एक झलक दिसते. त्यांचे गुण साधारण व्यक्तित्वाचे परिचायक नव्हते. त्यांच्यात ते सगळे गुण होते,जे एका महान नेत्यांमध्ये असावे लागतात. त्यावेळी नेतृत्वाच्या संकल्पना भिन्न होत्या. आपल्या समूहाचे नेतृत्व करणारास नेता म्हटले जात असे. तो आपल्या सत्कार्याचे श्रेय समूहास देत असे आणि चुका आपल्या पदरात घेत असे.जो स्वत: नियमांचे पालन करत आणि मग आपल्या अनुयायांकडून नियमाचे पालन करुन घेत असे. याप्रकारे एका यशस्वी नेत्याचा स्वभाव मानला जातो. गांधीजीनी आपल्या या दायित्वाचे शतप्रतिशत पालन केले.
गांधीजी एक साधी व्यक्ती होती. त्याचप्रकारे त्यांच्या जीवनाचे सामान्य हेतू होते. शिक्षित होणे आणि कमाई करणे, ज्यासाठी त्यांनी इंग्लंड विद्यापीठातून बॅरिस्टरची पदवी प्राप्त केली. त्यांनी त्यांच्या आईला मांस आणि दारूला स्पर्श न करण्याचे वचन दिले होते, ज्याचे त्यांनी पालन केले. त्यातून त्यांच्या संतुलित विचारांची परीक्षा सुरू झाली. पदवी घेतल्यानंतर ते घरी आले आणि उदरनिर्वाहात व्यस्त झाले, पण त्यांच्या मनाप्रमाणे ते काही करू शकले नाही. अखेरीस त्यांनी दक्षिण आफ्रिकेत नोकरीसाठी जाण्याचा निर्णय घेतला.
अन्य वाचा : डॉ सर्वपल्ली राधाकृष्णन जीवन परिचय
हा कालखंड 1893 पासुन 1914 पर्यंतचा होता, याच काळाने गांधीजींना एका साधारण व्यक्तीपासून स्वतंत्रतासेनानी बनण्यासाठी प्रेरित केले असावे. त्या काळात दक्षिण अफ्रीकेत काळे आणि गोरे यांच्यातील वर्णभेद शिखरावर होता. गांधीजींनाही वर्णभेदाची शिकार व्हावे लागले होते. एक घटना जी आम्ही सर्वांना माहिती आहे, गांधीजींकडे फर्स्ट क्लासचे तिकीट असूनही त्यांना थर्ड क्लासमध्ये प्रवास करण्यास सांगितले. त्यांनी हे स्वीकार करण्यास नकार दिला, तेव्हा त्यांना ट्रेनच्या बाहेर फेकून दिले. त्यांना जीवन जगण्यास खूप अडचणींचा सामना करावा लागला. न्यायाच्या अपेक्षेने त्यांनी न्यायालयाचा दरवाजा ठोठावला पण तिथेही त्यांना अपमानित व्हावे लागले. या सर्व उपक्रमांमुळे, कुठेतरी गांधीजींच्या मनात, देशाच्या स्वातंत्र्याची कल्पना रुजत चालली होती, त्यांना जाणवत होते की, देशातील जनतेला दररोज कसा अपमान सहन करावा लागत आहे. कदाचित या अशा जगण्याने गांधीजींना देशाकडे वळवले आणि त्यांनी स्वतःला देशाच्या स्वातंत्र्यासाठी समर्पित केले.
घरी परतल्यानंतर गांधीजींनी सर्वप्रथम शेतकरी बांधवांना लुटारु जमीनदारांच्या विरोधात आवाज उठवण्याची प्रेरणा दिली. ते जमीनदारही ब्रिटिशांच्या आदेशाखाली होते. तिजोरीसाठी दोन किंवा तीन वेळा कर आकारला जात असे. अशाप्रकारे, गरिबांना जनावरासमान जीवनापासून मुक्त करण्यासाठी, 1918 मध्ये गांधीजींनी गुजरातमधील चंपारण आणि खेडा येथील लोकांचे नेतृत्व केले. सर्वप्रथम, त्यांचे आयुष्य योग्य दिशेने नेण्यासाठी त्यांनी त्यांना स्वच्छतेचे धडे शिकवले, नंतर कराला विरोध करण्यासाठी मार्गदर्शन केले. सर्वांनी एकजूट होऊन इंग्रज आणि जमीनदारांच्या विरोधात आवाज उठवला. त्यामुळे गांधीजींना तुरुंगात जावे लागले. लोकांना भयभीत करण्यासाठी पोलिस दलाला आदेश देण्यात आले.पण यावेळी प्रत्येकाने चळवळीचा मार्ग निवडला आणि गांधीजींना तुरुंगाबाहेर काढण्यासाठी आवाज उठवला. या रॅलीचे नेतृत्व लोहपुरुष वल्लभभाई पटेल यांनी केले आणि परिणामत: गांधीजींची सुटका झाली. हा पहिला मोठा विजय असल्याचे सिद्ध झाले. या चंपारण- खेडा चळवळीमुळे गांधीजी देशभर ओळखले जाऊ लागले. लोकांमध्ये जागृती निर्माण झाली. आणि त्यातून देशव्यापी ऐक्याची सुरुवात झाली.आणि त्यांना “बापू” म्हणून संबोधले जाऊ लागले.
13 अप्रैल 1919 मध्ये वर्तमान पंजाबमधील अमृतसरमध्ये एका महासभेत इंग्रजांनी नरसंहार केला. जिथे ही सभा चालली होती त्या जागेचे नाव होते जालियानवाला बाग. त्यादिवशी बैसाखीचा सण होता.
जालीवाला बाग चारही बाजूंनी लांब भिंतींनी बनलेला होता आणि तिथे फक्त एक छोटासा रस्ता होता.याचा फायदा घेत ब्रिटिश जनरल रेजिनाल्ड डायर यांनी पूर्वसुचना न देता 90 सैनिकांसह गोळीबार सुरू केला. थोड्याच वेळात त्या जागेत मृतदेहांचा खच पडला. सुमारे 3 हजार लोक मरण पावले. अनेकांना गोळ्या लागल्या, अनेक चेंगराचेंगरीत अडकले आणि अनेकांनी भीतीमुळे बागेत बांधलेल्या विहिरीत उडी मारली. ब्रिटिश सरकारने हा घोर अपराध दडपला आणि प्रशासनाला मृतांच्या संख्येची चुकीची आकडेवारी देण्यात आली. जालियानवाला बाग हे इतिहासातील एक निंदनीय हत्याकांड होते.
देशव्यापी असहकार चळवळ जालियनवाला हत्याकांडानंतर गांधीजींनी देशव्यापी असहकार चळवळ सुरू केली. हे 1 ऑगस्ट 1920 रोजी सुरु करण्यात आले. या आंदोलनात प्रथमच थेट सरकारविरोधात आवाज उठवण्यात आला. सभागृहांचा विरोध करण्यात आला. सविनय कायदेभंगाची चळवळ सुरू झाली. स्वदेशीचा स्वीकार करण्याचे अवाहन करण्यात आले. गांधीजींनी देशवासियांना अहिंसेच्या माध्यमातून चळवळीसाठी प्रेरित केले.
चळवळ सुरू झाली. गांधीजींनी दांडी यात्रा काढून मिठाचा कायदा मोडला आणि ब्रिटिशांप्रती असहकार प्रकट केला. अशा प्रकारे देशाच्या कानाकोपऱ्यात लोक गांधीजींचे अनुसरण करू लागले आणि संपूर्ण देश या स्वातंत्र्यलढ्याचा एक भाग बनू लागला. या सगळ्यामध्ये गांधीजींना अनेक वेळा तुरुंगात जावे लागले. अनेक स्वातंत्र्यसैनिकांनी गांधीजींचा अहिंसेचा मार्ग नाकारला. अशा प्रकारे जहाल आणि मवाळ गट तयार झाले. गांधीजींनाही अनेक कडवे आरोप सहन करावे लागले.
दुसऱ्या महायुद्धादरम्यान देशात भारत छोडो चळवळ सुरू झाली. 9 ऑगस्ट 1942 रोजी भारत छोडो आंदोलनाची घोषणा करण्यात आली. हा एक काळ होता जेव्हा ब्रिटिश सरकार युद्धात गुंतले होते. दुसरीकडे देशातील जनता जागी झाली होती. जहाल आणि मवाळ हे दोन्ही गट स्वतःहून एक चळवळ चालवत होते. सर्व नेते सक्रिय होते. सुभाषचंद्र बोस यांनीही त्यांच्या आझाद हिंद फौजसोबत “दिल्ली चलो” ची घोषणा केली होती. दरम्यान “भारत छोडो” चळवळ संपूर्ण देशात या अशा गोंधळाच्या दरम्यान सुरू झाली, त्यानंतर गांधीजींना अटक करण्यात आली, परंतु देशात चळवळ झपाट्याने वाढत गेली.
1942 ते 47 दरम्यान देशाच्या स्थितीत मोठे बदल झाले. ब्रिटिश राजवट हादरू लागली. देशाला एकसंध ठेवणेही कठीण होते. जिथे एका बाजूला देश स्वातंत्र्याच्या दिशेने वाटचाल करत होता. दुसरीकडे, हिंदू-मुस्लिम संघर्ष टोकाला पोहचला की ज्यामुळे ब्रिटिश सरकारने देशाची दोन भागात फाळणी करण्याची घोषणा केली. नवीन व्हाईसराय लॉर्ड माउंटबॅटनने कराराचे अनेक मार्ग दाखवले, पण शेवटी भारताला स्वातंत्र्य देण्याचा निर्णय घेण्यात आला, ज्यामध्ये पाकिस्तानला एक स्वतंत्र देश बनवण्याचा निर्णय घेण्यात आला, कारण त्यावेळी गांधीजींसाठी स्वातंत्र्याची किंमत जास्त होती, आणि फाळणीशिवाय हे शक्य दिसत नव्हते, म्हणून हा ऐतिहासिक निर्णय घेण्यात आला. 14 ऑगस्टच्या मध्यरात्री पाकिस्तानचा जन्म झाला आणि 15 ऑगस्टला भारताला स्वातंत्र्य मिळाले.
आज गांधीजींना अनेक गोष्टींसाठी जबाबदार धरले जाते, कदाचित म्हणूनच 30 जानेवारी 1948 रोजी प्रार्थनासभेत नथुराम गोडसेने गांधीजींना गोळ्या घातल्या आणि गांधीजींनी आत्मसमर्पण केले. पाकिस्तानच्या जन्माबद्दल देशातील लोकांमध्ये आक्रोश होता. देशातील हिंदू-मुस्लिम संघर्षाने अधिक हिंसक रूप धारण केले होते, त्याचे परिणाम आजपर्यंत आपण सर्वच भोगत आहोत. .
याशिवाय देशातील दलितांची स्थिती सुधारण्यासाठी गांधीजींनी त्या वेळी देशात त्या वेळी हरिजन चळवळीची गरज होती, कारण दलितांची स्थिती अत्यंत दयनीय, कोणत्याही जनावरापेक्षाही वाईट होती. म्हणून हरिजन चळवळ सुरु केली. हा गांधीजींच्या जीवनाचा संक्षिप्त वृत्तांत होता.
महात्मा गांधी जयंती निमित्त सर्वांना तर्फे हार्दिक शुभेच्छा
या वर्षीची महात्मा गांधी जयंती डिजिटल माध्यमातून साजरा करण्यासाठी सर्वांसाठी एक ऑनलाईन प्रश्नमंजुषा (eTest) आयोजित करीत आहोत.सर्वाना विनंती आहे, की तुमच्या परिसरातील सर्वाना या बद्दल कळवावे.
eTest देण्याकरिता link या लिंकला भेट द्या.
eTest दिल्यानंतर आपणास एक आकर्षक प्रमाणपत्र फॉर्मवर दिलेल्या ई-मेल वर प्राप्त होईल.
ही eTest जास्तीत जास्त लोकांपर्यंत पोहोचवा जेणेकरून सर्वांना याचा लाभ होईल.
गांधीजींच्या आयुष्यात अशा अनेक गोष्टी आहेत ज्याचे मी शब्दात वर्णन करू शकत नाही, पण काही गोष्टी तुमच्या समोर ठेवल्या आहेत.
नवीन व्यवसाय सुरू करण्यासाठी तुम्हाला लोन हवे आहे का ? किंवा तुमच्या अगोदरच सुरू असलेल्या…
SBI Mudra Loan अटी काय आहेत ? 1) SBI बँकेत खाते असणे आवश्यक आहे. 2)…
SBI E-Mudra Loan - स्टेट बँक ऑफ इंडिया आपल्या ग्राहकांना फक्त ५ मिनिटात ५० हजार…
शालेय तसेच महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांसाठी सुवर्णसंधी - Free Maha IT Genius E-Test 2022 मोफत राज्यस्तरीय स्पर्धेमध्ये…
Ready for the LIC IPO? एलआयसी(LIC) आयपीओसाठी(IPO) तयार आहात? एलआयसी आयपीओ लवकरच लॉन्च करीत आहे.…
आज मकर संक्रांत आहे. “तिळगुळ घ्या आणि गोडगोड बोला” पूर्वं परित्यज्य यदा ग्रहाणां राशिं परं…